Zakorkowana A1. Co może i planuje MI?

Temat poruszył poseł Mariusz Krystian w swojej interpelacji w sprawie problemów z płynnością ruchu i funkcjonowaniem bramek poboru opłat na autostradzie A1. Jak zaznaczył, zwrócili się do niego mieszkańcy zaniepokojeni wielogodzinnymi zatorami, zwłaszcza na płatnym odcinku między węzłami Rusocin – Nowa Wieś.

– Problem ten nasila się w okresach wzmożonego ruchu, takich jak wakacyjne podróże nad morze, prowadząc do paraliżu komunikacyjnego i ogromnej frustracji podróżujących. Mimo wcześniejszych zapowiedzi ze strony ministra infrastruktury, dotyczących podnoszenia bramek w przypadku tworzenia się korków, system ten w praktyce wydaje się nie funkcjonować, co budzi uzasadnione wątpliwości co do prawdziwości publicznych deklaracji – uważa poseł, przytaczając też jedną z historii, gdzie przez wypadek w okolicach Warlubia powstał dwugodzinny korek, a mimo tak długiego oczekiwania i paraliżu w ruchu bramki na płatnym odcinku pozostały zamknięte.

W związku z tą sytuacją, poseł wystosował do ministra infrastruktury pytania, dotyczące m.in. tego, jak duże jest natężenie ruchu na A1 w okresie wakacyjnym w porównaniu z innymi miesiącami czy też jak często dochodzi do zatorów i co planuje zrobić resort w tej sprawie.

Zator przez zwiększony ruch w lato

Na interpelację odpowiedział sekretarz stanu w ministerstwie – Stanisław Bukowiec. Na początku przedstawił dane przekazane przez Gdańsk Transport Company, z których wynika, że średnie natężnienie ruchu na A1 w okresie wakacyjnym jest znacznie większe. Dla przykładu, w lipcu 2025 roku było to 71 488 (w 2024 roku 80 790), a w sierpniu 80 113 (84 705 w 2024 r.), podczas gdy średnie natężenie w pozostałe miesiące wyniosło 58 450 (62 790 w 2024 r.).

– Dodatkowo należy mieć na uwadze że w okresie od połowy lipca do połowy sierpnia, w szczególności w okolicach długiego weekendu z 15 sierpnia osiąga on rekordowy poziom. Dane o natężeniu ruchu są wykorzystane do zarządzania płynnością ruchu głównie poprzez odpowiednie planowanie obsady inkasentów na placach poboru opłat, jak również odpowiednie planowanie prac związanych z utrzymaniem i remontami na autostradzie A1 – dodaje Bukowiec.

Dalej wiceminister potwierdził, że zatory na odcinku Rusocin – Nowa Wieś, czyli de facto Gdańsk – Toruń, tworzą się na placach poboru opłat lub w ciągu tego odcinka i powstają głównie z powodu dużego natężenia ruchu będącego skutkiem urlopów, zwłaszcza w okolicach słonecznego i ciepłego weekendu. Są to wyniki nie do powtórzenia w inne miesiące, a w jeden lub kilka wakacyjnych weekendów przełomu lipca i sierpnia pobory opłat obsługują ponad dwukrotnie więcej użytkowników niż w pozostałe dni roku. Inną kwestią są zatory powodowane przez awarie pojazdów czy wskutek zdarzeń drogowych. Na te jednak zarządcy – zdaniem wiceministra – nie mają wpływu.

Jeśli natomiast chodzi o konkretne liczby, w 2024 roku zatory na A1 z czasem oczekiwania powyżej 15 minut miały miejsce 43 razy, a w 2025 roku – do 19 sierpnia – 23 razy.

Uciążliwe, ale konieczne remonty

Stanisław Bukowiec przypomniał również, że płatny odcinek A1 jest objęty umową o budowę i eksploatacje z 30 września 2008 roku podpisaną z GTC, a umowa nakłada na koncesjonariusza obowiązek prowadzenia m.in. prac remontowych związanych z jej rehabilitacją tj. bieżącym utrzymaniem i naprawą wszystkich elementów związanych z obiektem, które wskutek eksploatacji ulegają pogorszeniu.

– Trwające obecnie prace remontowe są największe od momentu uruchomienia odcinka koncesyjnego i mają na celu utrzymanie poziomu jakości nawierzchni. Niestety z uwagi na fakt, że prace remontowe dotyczące dróg są zależne od pogody i długości dnia. Tym samym terminy remontów przypadają na okres od kwietnia do października. Dla użytkowników autostrady A1 jest to szczególnie dokuczliwe albowiem poziom ruchu na tym odcinku jest dwukrotnie większy w okresie wakacyjnym względem okresu jesienno-zimowego. Tym niemniej koncesjonariusz podejmuje działania mające na celu zmniejszenie uciążliwości prowadzonych prac (np. poprzez realizację prac budowlanych krótszymi odcinkami w dłuższym okresie czasu zamiast krótszego remontu obejmującego bardzo długi odcinek). Prace dotyczące umowy na wymianę warstwy ścieralnej i częściowo wiążącej w obu kierunkach A1 oraz wzmocnienie istniejącej konstrukcji nawierzchni i prace towarzyszące trwają od 2023 r. a przewidywany termin zakończenia prac rehabilitacyjnych na A1 to 15 sierpnia 2028 r., albowiem jest to umowa kompleksowa na remont całego płatnego odcinka autostrady – objaśnił przedstawiciel MI.

Dodał przy tym, że resort zdaje sobie sprawę, iż prowadzone prace stanowią utrudnienia dla korzystających z autostrady, jednak UBE nie przewiduje zniesienia opłat / zastosowania obniżek w zakresie opłat za przejazd autostradą A1 podczas jej remontów.

Czy resort planuje nowe rozwiązania?

Bukowiec odniósł się również do wprowadzonych i planowanych rozwiązań, by ułatwić kierowcom szybsze przemieszczanie się w czasie zatorów. W tym roku minister infrastruktury podjął decyzję o wdrożeniu mechanizmów usprawniających ruch w celu zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom ruchu na A1. W związku z tym, w każdy weekend wakacyjny od piątku od godz. 16 do niedzieli do godz. 22.00 w okresie od 18 czerwca 2025 r. do 31 sierpnia 2025 r. umożliwiono koncesjonariuszowi odstąpienia od poboru opłat na okres 30 minut, gdy średni czas oczekiwania pojazdów na uiszczenie opłaty za przejazd w Punkcie Poboru Opłat w Nowej Wsi, Nowych Marzach lub w Rusocinie przekroczy 25 minut, w sytuacjach szczególnych, tj. kiedy 30 min nie jest wystarczające na rozładowanie zatoru i identyfikowane jest ryzyko konieczności powtórnego podniesienia szlabanów w krótkim czasie, możliwe jest wydłużenie czasu otwarcia bramek zjazdowych do 45 minut.

– Dodatkowo możliwe było zastosowanie procedury odstąpienia od poboru opłat także wobec Stacji Poboru Opłat, w przypadku wystąpienia zdarzenia drogowego powodującego zamknięcie autostrady (np. wypadku drogowego) i skutkującego przekierowaniem ruchu na SPO. Jednocześnie stosowane jest elastyczne wykorzystanie bramek rewersyjnych, w zależności od sytuacji na PPO (2 pasy zjazdowe z możliwością konfiguracji jako wjazdowe), aby czas oczekiwania na wjazd lub zjazd z autostrady był rozłożony równomiernie i zwiększona została mobilizacja i wsparcie służb podległych wojewodom: pomorskiemu i kujawsko-pomorskiemu. Przyjęte rozwiązania były identyczne do tych podjętych w okresie od 2016 r. do 2022 r., kiedy również wprowadzono takie rozwiązania – uzupełnił Bukowiec.

Zdradził również, że aktualnie ministerstwo nie planuje wdrożenia zautomatyzowanego systemu, który na podstawie danych o natężeniu ruchu i czasie oczekiwania samoczynnie inicjowałby otwarcie bramek, aby wyeliminować potencjalne opóźnienia w podejmowaniu decyzji.

Nie ma takiego rozwiązania w obowiązującej umowie koncesyjnej, jednakże od 2018 roku podjęto działania mające na celu zautomatyzowanie dokonywania płatności. Od lipca 2018 r. funkcjonuje AmberGo, która umożliwia przejazd przez punkty poboru opłat bez konieczności uiszczenia opłaty w sposób manualny tj. polega ona na automatycznym rozpoznawaniu tablic rejestracyjnych pojazdów (z wykorzystaniem kamer) w powiązaniu z aplikacją obsługującą płatności. Przejazd z użyciem usługi AmberGo trzykrotnie zwiększył przepustowość miejsc, gdzie pobierana jest opłata, a udział aplikacji w ogólnej liczbie przejazdów oscyluje na poziomie około 40 procent. Liczba użytkowników przekracza już natomiast dwa miliony kierowców.

– Oznacza to,że istnieje jużsystem, którego zadaniem jest automatyzacja i przyspieszenie obsługi podróżnych na placach poboru opłat. Natomiast odstąpienie od poboru opłat wiążę się z konsekwencjami finansowymi w postaci uszczuplenia wpływów z opłat do Krajowego Funduszu Drogowego, z którego środki wykorzystywane są na nowe inwestycje drogowe w Polsce – wyjaśnił, dodając, że równolegle do AmberGo w ostatnich latach zostały rozbudowane place poboru opłat w Rusocinie i Nowej Wsi tj. te miejsca na autostradzie gdzie najwięcej osób wjeżdża i zjeżdża.

Zamiast nowych rozwiązań, Stanisław Bukowiec przypomina, że w rejonie autostrady A1 kierowcy mają do dyspozycji alternatywne drogi prowadzące z południa na północ Polski, np. DK nr 91, DK nr 55 ale też S5 i S7, zatem istnieje możliwość zaplanowania podróży z wyprzedzeniem oraz uwzględnieniem prowadzonych prac remontowych na konkretnej sekcji autostrady. W sprawie płynności ruchu na kluczowych szlakach komunikacyjnych, przekazał z kolei, iż na wybranych kluczowych drogowych szlakach komunikacyjnych o łącznej długości około 1100 km wdrażany jest Krajowy System Zarządzania Ruchem, a najważniejszego usługi ITS, tj. rozwiązania zaliczane do inteligentnych systemów transportowych wdrażane w ramach projektu to informacja o warunkach ruchu i czasach podróży, informacja o sieci drogowej, informacja o zdarzeniach, informacja pogodowa, obszarowe i korytarzowe zarządzanie ruchem, dynamiczne wyznaczanie objazdów, inteligentne i bezpieczne parkingi.

– Aktualnie prace w ramach KSZR koncentrują się na testach funkcjonalności systemów regionalnych zrealizowanych w ramach czterech Regionalnych Projektów Wdrożeniowych i ich integracji z Systemem Centralnym tak, by umożliwić uruchomienie Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem jeszcze w tym roku – przekazał, dodając, że resort zakłada, że docelowo KSZR będzie rozwijany o inne odcinki dróg szybkiego ruchu niż obecnie – A1, A2 i A4.

Na koniec wiceminister zapewnił, że płynność ruchu i komfort podróżnych na sieci drogowej w Polsce jest jednym z najważniejszych zadań administracji drogowej i w tym celu realizowane są liczne działania inwestycyjne o wielotorowym i perspektywicznym charakterze. Oprócz budowy nowych dróg szybkiego ruchu i obwodnic, do najważniejszych zadań inwestycyjnych należy przebudowa/rozbudowa istniejących odcinków dróg krajowych, a także zadania o mniejszej skali ukierunkowane na punktową poprawę płynności ruchu (np. przebudowa skrzyżowań na ronda lub węzły), zwiększenie bezpieczeństwa wszystkich uczestników ruchu (np. budowa infrastruktury dla pieszych i rowerzystów) czy komfortu mieszkańców terenów przyległych do infrastruktury drogowej (np. budowa ekranów akustycznych).

Obecnie w realizacji jest ponad 1,5 tys. km nowych inwestycji, a tylko w 2024 roku wydano ponad 17 mld zł na inwestycje drogowe.